Suudi Arabistan ligi neden yıldız futbolcu transfer etmek için milyonlar harcıyor?

Suudi Arabistan Profesyonel Ligi (SPL) takımları, yaz transfer sezonunda yaklaşık 1 milyar dolar harcayarak dikkat çekti. Bazı eleştirmenler, bu harcamaların Çin Ligi'ni anımsattığını belirterek, "Para var, saçıyorlar" yorumunu yaptı. Ancak spor ekonomistlerine göre, Suudi Arabistan'ın bu yatırımı, planlı ve programlı bir stratejinin bir parçası olarak değerlendiriliyor. Bu stratejinin temel hedefleri arasında ekonomiyi petrol bağımlılığından kurtarmak, genç nüfusu futbola yönlendirmek ve dünya sporunda etkili bir oyuncu olmak yer alıyor.Suudi Arabistan'ın bu "tek taşla çok kuş vurma" hareketi, futbolu bir araç olarak kullanarak ülkenin ekonomik çeşitlendirme çabalarını desteklemeyi amaçlıyor. Petrol gelirlerine olan bağımlılığı azaltmak ve ekonomiyi çeşitlendirmek, Suudi Arabistan'ın uzun vadeli sürdürülebilirlik hedefleri arasında öne çıkıyor.Ayrıca, genç nüfusun futbola yönlendirilmesi, ülkenin spor kültürünü geliştirmek ve gençleri olumlu bir aktiviteye teşvik etmek açısından önem taşıyor. Bu strateji, genç yetenekleri keşfetmek ve geliştirmek suretiyle Suudi futbolunu uluslararası alanda rekabetçi kılmayı amaçlıyor.Son olarak, dünya sporunda etkili bir oyuncu olma hedefi, Suudi Arabistan'ın uluslararası alanda daha fazla tanınmasını ve saygı görmesini amaçlıyor. Bu, ülkenin futbol arenasında söz sahibi olmasının yanı sıra, genel olarak spor ve kültür alanlarında uluslararası bir etki yaratma amacını taşıyor.Bu nedenle, Suudi Arabistan'ın SPL takımlarının yaptığı büyük transfer harcamaları, sadece futbolu geliştirmekle kalmayıp, aynı zamanda ülkenin ekonomik ve sosyal hedeflerine ulaşma çabalarının bir parçası olarak görülmektedir.1-EKONOMİKGeçtiğimiz ocak ayında Cristiano Ronaldo'nun Suudi Pro Ligi'ne (SPL) transferi, birçok kişi tarafından şaşkınlıkla karşılandı ve "Portekizli yıldız nerelere düştü" şeklinde yorumlar aldı. Ancak bu transfer, aslında SPL takımlarının yaz transfer sezonunda gerçekleştireceği büyük hamlenin bir habercisiydi.SPL takımları, yaz transfer sezonunda 1 milyar dolara yakın bir harcama yaparak, Avrupa'nın önde gelen liglerinden birçok oyuncuyu Suudi Arabistan'a çekti. İngiliz Premier Lig, İspanyol La Liga, İtalyan Seri A, Alman Bundesliga ve Fransız Lig 1 gibi liglerden toplam 94 futbolcu, Suudi Arabistan'da forma giymeye başladı. Bu büyük transfer furyasının arkasında, haziran başında hayata geçirilen bir ekonomi planı bulunuyor.Dünyanın en büyük altıncı varlık fonu olan Suudi Varlık Fonu PIF, 7 Haziran'da 4 Suudi kulübünü satın alarak bu kulüplerin değerini 4 katına çıkardı. SPL'nin en pahalı 21 transferi, bu 4 takımda oynayan oyuncular tarafından gerçekleştirildi. Özellikle Al Hilal, tek başına 378 milyon dolarlık transfer harcaması yaparak, PSG ve Arsenal gibi büyük kulüpleri geride bıraktı. (PIF aynı zamanda Premier Lig takımı Newcastle'ın da sahibi.)Bu ekonomik hamlenin temel nedenlerinden biri, ülkeye dış yatırım çekmek. "Ortadoğu Futbolunun Çalkantılı Dünyası" adlı blog yazarı James Dorsey, "İtibar, yabancı yatırımı çekmek açısından önemlidir" diyor ve sözleri Veliaht Prens Muhammed bin Selman'a yönlendiriyor: "Bin Selman, önemli bir mali güce sahip olduğu kadar, çeşitlendirmesini gerçekleştirmek için yabancı yatırıma da ihtiyaç duyuyor."Suudi Arabistan, dünyanın en büyük ham petrol ihracatçısı olmasına rağmen, gelirinin hala büyük bir kısmını fosil yakıt satışından elde ediyor. Ancak, petrol fiyatlarının düşmesi nedeniyle bütçe dengesini korumak için yurt dışından yatırım çekmeye odaklanmış durumda. Spor ekonomisti Simon Chadwick'e göre, krallığın ekonomisini çeşitlendirmesi için 20 yıl var."Futbolun Bedeli" podcast'inin sahibi Kyrian Maguire da, "Bin Selman'ın 2030'u sabırsızlıkla bekleyen büyük vizyonunun bir parçası olarak, turizm ve eğlenceyi de içeren yakıt sonrası bir ekonomiye bakmak için Suudi Arabistan'ı doğal kaynaklara daha az bağımlı hale getirme arzusu var. Eğer Suudi Arabistan büyük spor etkinlikleri için bir merkez haline gelebilirse, o zaman bu ülkeye ilgi çekmenin bir yolu olur" diyor.2-SOSYOLOJİKBelki pek bilinmeyebilir, ancak Suudi Arabistan'da futbol gerçek bir tutku haline gelmiştir. 2022 Dünya Kupası'nda Suudi Arabistan'ın Arjantin'i yendiği gün, Kral Selman bin Abdülaziz Al Saud ülkesinde bir günlük resmi bayram ilan etti, bu da futbolun ülkede ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.Suudi derbilerindeki maçlarda statlar tamamen dolup taşıyor. Spor ekonomisti Simon Chadwick, "Al-İttihad ile Al-Hilal arasındaki maçlarda, Chelsea-Arsenal veya Manchester United-Manchester City derbileri gibi, 40, 50, 60 bin kişi izliyor" diyor. Ülkenin nüfusu 32.2 milyon, bunun yüzde 42'si yabancı. Suudilerin yüzde 51'i 30 yaşın altında ve halkın yüzde 80'i futbol oynuyor ya da izliyor.Chadwick'e göre, Riyad yönetiminin en büyük endişesi, halkın radikalleşmesi veya Arap Baharı gibi gösterilere katılması. İşte bu noktada futbol bir çözüm olarak ortaya çıkıyor. Chadwick'e göre, "Şu anda Suudi Arabistan'da yeni bir toplumsal sözleşme ortaya çıktı. Ve sosyal sözleşme, esasen Z kuşağının ihtiyaçlarını karşılamak için..." Krallık, halka "Al sana Ronaldo. Al sana Dünya Kupası. Sen yeter ki sorgulama" mesajını veriyor."Futbolun Bedeli" podcast'inin sahibi Kyrian Maguire da aynı fikirde: "Futbola yatırım yapmak, Suudi yetkililer tarafından yürütülen çok daha geniş bir sosyo-ekonomik planın parçası." Ülkede suç oranları ve cezalar da ciddi şekilde yükselmiş durumda. Chadwick, Riyad yönetimini sosyal medyada eleştirenlerin tutuklanma sayısının arttığını belirtirken; Uluslararası Af Örgütü, "2022-2023'te kriminal suçlardan tutuklananların sayısında rekor yaşandı. 2022'de 196 kişi asıldı. Bu son 30 yılın en yüksek rakamı" açıklamasını yaptı.3-SPORTİF GÜÇSuudi Arabistan'ın futbol tutkusu, sadece Newcastle'ın satın alınması veya Suudi Pro Ligi'ne yapılan yatırımlarla sınırlı değil. Ülke, 2023 FIFA Kulüpler Dünya Kupası'na ev sahipliği yapacak ve aynı zamanda 2027 AFC Asya Kupası için başvuruda bulundu. Ayrıca, 2030 Dünya Kupası'nı Yunanistan ve Mısır ile birlikte düzenlemeyi planladıkları yönünde birçok haber bulunmaktadır. İspanya Süper Kupa maçları da 2029'a kadar Suudi Arabistan'da oynanacak, bu nedenle Riyad yönetimi, İspanya Futbol Federasyonu'na yılda 35 ile 45 milyon euro arasında ödemeler yapacak.Suudiler, futbolun yanı sıra golf endüstrisine de önemli yatırımlar yapmış durumda. 2021'de Suudi Varlık Fonu PIF, ABD merkezli PGA Tour ve Avrupa merkezli DP World Tour'a karşı, 2 milyar dolarlık bir maliyetle LIV Golf'ü finanse etti ve sporun en iyi oyuncularını transfer etti. Bu durum, PGA Tour'un Suudi Arabistan'a daha fazla bağlanamaması nedeniyle LIV Golf ile birleşme kararı aldığını gösteriyor. UEFA Başkanı Aleksander Ceferin'e göre, "Her futbolcu kariyerinin doruğundayken Avrupa'da oynamak ister" ve bu nedenle Suudi Pro Ligi hiçbir zaman tehlikeli bir pazar olamayacak.Suudi Pro Ligi'nin yeni başkanı Michael Emenalo, Premier Lig'in ne yapıyorsa SPL'nin de aynısını yaptığını savunuyor ve sektörde rekabet, eşit ölçekte rekabet ve sektörde var olan her şeyi iyileştirme fırsatı aradıklarını belirtiyor. CNN Televizyonu'na göre, SPL'nin UEFA'ya karşı en büyük avantajı, "şeffaflığın" olmamasıdır. Ancak spor ekonomisti Simon Chadwick, "Her ligin mali çalışmalarına ilişkin raporları denetleyen bağımsız bir kuruluş olmadığı sürece, kimse doğru mali bilgilerin ne olduğundan emin olamaz. Futbolcular jeopolitik piyonlar haline getirildi" şeklinde konuşuyor.