Yuri Gagarin, 63 yıl önce ilk insanlı uzay uçuşunu hangi şartlar altında gerçekleştirdi?

Rus kozmonot Yuri Gagarin'in uzaya gerçekleştirdiği yolculuğun üzerinden 63 yıl geçti."Burada, teneke bir kutu içinde oturuyorum; dünyanın oldukça yukarısında. Dünya denen gezegen mavi ve yapacak hiçbir şey yok."David Bowie'nin "Space Oddity" şarkısındaki bu sözler, Gagarin'in uzay yolculuğu sırasındaki duygularını yansıtmakta.Gagarin, 2 metre çapındaki dar uzay mekiğiyle bir kozmonot olarak değil, daha çok bir yolcu gibi uzaya çıktı. Uzay aracının kontrol mekanizmalarına dahi dokunmadı. Yer kontrol istasyonuyla kurduğu iletişime göre, Gagarin, kapsülün penceresinden gördüğü mavi gezegenimizin güzel manzarasından ve Dünya'nın yüzeyindeki bulutların gölgesinden oldukça etkilendi.Yer kontrol istasyonuyla kurduğu iletişime göre, Gagarin, uzay kapsülünden gözlemlediği Dünya'nın muhteşem manzarasından ve yüzeyindeki bulutların gölgesinden oldukça etkilendi.12 Nisan 1961'deki uzay yolculuğu ve güvenli şekilde Dünya'ya dönüşü, Sovyetler Birliği'nin ABD'ye karşı kazandığı açık bir zaferdi. Ancak tarih yazmak için Gagarin, tehlikeli bir görev üstlendi ve o dönemde bilinmeyen uzayın gizemli sınırlarını, kurtarma kontrolü olmayan bir uzay mekiğiyle keşfetmeye karar verdi. Fırlatma roketi, başarılı olana kadar bir dizi başarısız denemeden geçti.Gagarin, bir tür deney hayvanı gibi kabul edildi ve görevi, insanların uzayda hayatta kalabilir mi, uzay mekiği yolculuğunu tamamlayabilir mi ve mekiğin güvenli bir şekilde Dünya'ya iniş yapabilmesi için etkin iletişim kurabilir mi sorularına yanıt aramaktı.O dönemde, roketlerin güvenliği, uzay mekiklerinin işlevselliği ve insanların uzayda hayatta kalabileceği konularında herhangi bir güven yoktu. Mühendis Boris Chertok, "Roketler ve İnsanlar" adlı kitabında Vostok adlı uzay mekiği için, bugün bilim insanlarına sunulsa, hiçbiri bu mekiği uzaya göndermeyi onaylamazdı şeklinde belirtiyor.Chertok, o dönemde uzay mekiğinin güvenilirliği konusunda belgeler imzaladığını hatırlatarak, bugün aynı şeyi yapmayacağını ve o zaman ne kadar büyük bir risk aldığını fark ettiğini ifade ediyor.Vostok başarısızlıklarıAynı isimdeki uzay aracının monte edildiği Vostok fırlatma aracı, ilk olarak Ağustos 1957'de kullanılan R-7 roketi üzerine inşa edilmiş iki aşamalı bir kıtalararası balistik füzeydi.Aynı yıl içinde, R-7 roketi ile yapılan ilk yapay Dünya uydusu olan Sputnik 1'in fırlatılmasıyla R-7'nin tasarımının ne kadar başarılı olduğu kanıtlanmış oldu. R-7 füzeleri, hala Rusya'da insanlı uzay uçuşları için kullanılan tek füze olarak hizmet veriyor ve uzay araçlarını güvenilir bir şekilde yörüngeye taşıma konusunda kendini kanıtlamış durumda, miadını doldurmuş olmalarına rağmen.Ancak 1961 yılında durum çok farklıydı.50 yıl önce, Gagarin uzaydan dünyayı nasıl gördü?50 yıl önce, Apollo 11 Ay'da ne arıyordu?Chertok'un kitabında bu farklılıkları şu şekilde açıklıyor:"1961 öncesinde, modern roket güvenlik standartlarına göre iyimser olmak için hiçbir sebep yoktu. O yıl içinde en az sekiz başarılı fırlatma gerçekleştirdik."Ancak 1960 yılında, beş uydu fırlatıldı. Bunlardan dördü havalandı, ancak sadece üçü Dünya yörüngesine girebildi ve ikisi hedeflerine ulaşabildi. Sonuç olarak, yalnızca biri düzgün bir şekilde Dünya'ya geri dönebildi."Vostok programı, Gagarin'in uçuşundan bir yıl önce, ilk olarak 15 Mayıs 1960'ta başlatıldı.Mekiğe cansız bir manken yerleştirildi. Mekik, Dünya'nın yörüngesinden ayrıldı ancak başarılı bir şekilde geri dönemedi çünkü yönlendirme sistemleri başarısız oldu.O yıllarda, uzay uçuşlarının testlerinde birçok köpek kullanıldı. Bilim insanları, uzun süreli hareketsizlik koşullarında başarılı olabileceklerini düşündükleri için bu testleri köpekler üzerinde gerçekleştirdi.1960 yılında, 19 Ağustos'ta Belka ve Strelka adlı köpeklerle başarılı bir uçuş gerçekleştirildi ve uzaya gidip geri dönebildiler. Ancak sonraki denemelerde başarı oranı düşüktü.1 Aralık'ta gerçekleştirilen bir başka fırlatmada, Pchyolka ve Mushka adlı iki köpeği taşıyan mekik, planlanan yörüngesine geri dönemedi. Sovyetler Birliği sınırlarının dışına doğru yol almaya başladı ve içindeki köpeklerle birlikte, teknolojilerinin başka ülkelerce ele geçirilmesini önlemek amacıyla imha edildi.'Neredeyse' mükemmel12 Nisan 1961'deki Gagarin'in uçuşu boyunca roket neredeyse kusursuz bir performans sergiledi. Ancak uzay teknolojisinde her ayrıntı hayati önem taşır ve bu "neredeyse" durumu, Gagarin'in hayatına mal olabilirdi.Çeşitli teknik aksaklıklar içeren uzay aracı, beklenenden daha yüksek bir irtifada yörüngeye girdi.Fren sistemleri mevcuttu, ancak çalışmasalardı Gagarin, uzay aracının kendi kendine alçalmasını ve Dünya'ya dönmesini beklemek zorunda kalacaktı.Vostok'un içinde bir haftadan fazla sürecek kadar oksijen, yiyecek ve su bulunmasına rağmen, çıkılan yüksek irtifadan dolayı uzay aracının alçalmaya başlaması daha uzun sürebilirdi.Bu durumda Gagarin'in tedarikleri tükenip hayati tehlike yaşayabilirdi. Neyse ki fren sistemleri sorunsuz çalıştı. Uzay aracının kapsülünü servis modülüne bağlayan kablolar, Gagarin'in Dünya'ya dönüşünden önce ayrılamadığı için kapsül beklenmedik bir şekilde fazladan bir modül yükledi.Kapsüldeki sıcaklıklar tehlikeli derecede yükseldi ve Gagarin, çevresinde dönerek bilinci neredeyse kaybetme noktasına geldi.Gagarin, yaşadığı anları şu sözlerle ifade etti:"Dünya'ya doğru ilerlerken alev bulutu içindeydim."Kablolar 10 dakika sonra nihayet yandı ve kapsüller ayrıldı.Gagarin, kapsülü yere inmeden önce paraşütünü açarak Volga Nehri yakınlarındaki güvenli bir alana indi.Bu durum, Uluslararası Havacılık Federasyonu'nun (FAI) bir uzay uçuşunu resmi olarak kabul etmek için astronotun mekikle inmesi gerektiği kuralını ihlal ediyordu.Ancak yetkililer, Gagarin'in son birkaç kilometreyi uzay aracı içinde gerçekleştirdiğini kabul etmeyi reddetti.FAI, Gagarin'in uzay uçuşunu resmen onayladı ve daha sonra bu gerekliliği "pilotun dönüşü" olarak değiştirdi.'Çok şey biliyorum'BBC Rusça Servisi, 1961 yılında üç kozmonota Vostok uzay aracıyla uzaya gitme isteklerini sordu.Pavel Vinogradov, 1997, 2006 ve 2016 yıllarında üç kez uzaya çıkan ve maceraperest kişiliğiyle bilinen biri olarak, o dönemde Vostok ile uzaya çıkmayı kabul edeceğini söyledi, ancak Gagarin'in bilinçsizce riske girdiğini ve kendilerinin daha bilinçli olduklarını belirtti:"Ben bir mühendisim ve çok şey biliyorum. Gagarin, muhtemelen benim bildiklerimi bilmiyordu."Mikhail Kornienko, 2010 ve 2015 yıllarında uzaya iki kez çıkan bir diğer kozmonot, Gagarin'in yerinde olsaydı o dönemde uçmayı kabul edeceğini, ancak günümüzde bilinen riskler sebebiyle böyle bir riski almayacağını ifade etti:"Eminim herkes o dönemde onun yerinde olmayı isteyebilirdi." Sergey Ryazansky, iki kez uzaya çıkan başka bir kozmonot, ilk kozmonotların genç olduğunu ve o dönemde macera arzusuyla Vostok ile uzaya gitmeyi kabul edebileceğini söyledi:"Muhtemelen o yaşta olsaydım, macera arzum nedeniyle Vostok ile uzaya uçmayı kabul ederdim. Şimdi, tabii ki yapmazdım. Dört çocuğum ve aileme karşı bir sorumluluğum var."Ryazansky, uzaya gitmenin hala korkutucu olduğunu belirtti ve normal insanların da korkularının olduğunu vurguladı, bu korkuların insanları daha dikkatli ve sorumlu yapabileceğini dile getirdi.Yuri Gagarin'in 1961'deki uçuşu, ona ulusal bir kahramanlık ve dünya çapında bir ün getirdi. Sovyetler Birliği'nin bu büyük başarısını duyurmak için pek çok ülkeyi ziyaret etti.Gagarin'in kızı Elena Gagarina, uçuşun onların hayatlarını nasıl değiştirdiğini anlattı. Gagarin'in artık özel bir hayat yaşamasının zor olduğunu ve sürekli ilgi odağı olduğunu belirtti.Gagarin'in tekrar uçma arzusu, ulusal kahramanlık statüsü nedeniyle herhangi bir uzay uçuşu fırsatını reddetmesine yol açtı. Sonrasında kozmonotların eğitimine katıldı ve Zhukovsky Havacılık Mühendisliği Enstitüsü'nde eğitim aldı. Ancak 1968'de MIG-15 uçağıyla yaptığı rutin eğitim uçuşu sırasında kaza geçirerek hayatını kaybetti.