CFC( kloro floro karbonlu gazlar) nedir ve ozon tabakasını neler inceltir?

Ozon tabakası, insanların yaşamını sürdürebilmesi için kritik bir rol oynayan önemli katmanlardan biridir, çünkü dünyayı zararlı ultraviyole radyasyondan korur. Özellikle kloro floro karbonlu (CFC) gazlar, ozon tabakasını inceltme konusunda önemli bir etkiye sahiptir.CFC gazları, 1928 yılında keşfedilen ve zehirli, aşındırıcı, yanıcı olmayan, kararlı, uzun ömürlü ve uçucu özelliklere sahip olan bir gaz türüdür. Bu özellikleri nedeniyle "harika gaz" olarak adlandırılan CFC gazları, düşük yoğunluktadır ve atmosferin en üst katmanlarına kadar ulaşabilirler. Bozunma süreleri 65 ile 120 yıl arasında değişir ve morötesi ışınlarla yok edilene kadar stratosferde birikirler.CFC gazları, yüksek enerjili güneş ışınları ile etkileşime girdiklerinde ozon moleküllerini parçalar ve stratosferdeki ozonun yoğunluğunu azaltarak güneş radyasyonunun zararlı etkilerinin yeryüzüne ulaşmasına neden olur. Bir klor atomu, binlerce ozon molekülünü yok edebilecek bir kapasiteye sahiptir.Ozon tabakasının incelmesine neden olan ana maddeler arasında CFC, HCFC, HBFC, Halonlar, Karbontetraklorid, Metil kloroform ve Metilbromür yer almaktadır. Bu maddeler ozon tabakasındaki azalmaya katkıda bulunan önemli etkenlerdir.Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Kullanım Alanları

Kullanım Alanı	Açıklaması
Soğutucu Üretimi	Ev ve ticari nitelikli soğutucu ve klima/ısı pompası sistemleri, Buzdolapları, Dondurucular, Nem alıcılar, Su soğutucuları, Buz ve dondurma makineleri, Klima (mobil/merkezi) ve ısı pompası sistemleri
Aerosol Üretimi	Tıbbi müstahzar üretimi
Yangın Söndürme	Sabit yangın söndürme sistemlerindeki kullanım Elde taşınabilen yangın söndürücülerdeki kullanım
Köpük (Sünger) Üretimi	Sert poliüretan köpükler, Yalıtım panelleri, Soğutucu yalıtımı, Boru izolasyon maddeleri üretimi, Esnek sünger üretimi, Integral skin
Çözücü Olarak Kullanım	Metal temizleme, Elektronik temizleme, Tekstil temizleme
Tarımda Kullanım

Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileriİnsanların Üzerindeki EtkileriUltraviyole (UV) radyasyonunun, cilt kanseri dahil birçok sağlık sorunuyla ilişkili olduğu genel bir bilgidir. Cilt kanserinin ana nedeni, aşırı güneş ışığına maruz kalmaktır. Güneş yanığı, ciddi bir sağlık belirtisi olmamasına rağmen, özellikle 18 yaşından önce yaşanan ciddi güneş yanıkları, ilerleyen yaşlarda cilt kanseri riskini önemli ölçüde artırabilir. Açık tenli ve açık renk saçlı bireyler, cilt kanserine yakalanma riski bakımından daha yüksek olabilir, ancak tüm cilt tipleri için risk, özellikle UV-B radyasyona maruziyetle artar.Güneşin zararlı ışınları, gözlere de zarar verebilir. Uzun süreli güneşe maruz kalmanın, gözbebeklerini örten kataraktı başlattığı ve bu durumun sürekli körlüğün başlıca nedenlerinden biri olduğu bilinmektedir. Ozon tabakasındaki %10'luk sürekli azalma nedeniyle küresel olarak her yıl yaklaşık iki milyon yeni katarakt vakasının ortaya çıkması beklenmektedir. Ayrıca, UV ışınları, genellikle tedrici görüş kaybına neden olan kar körlüğüne de yol açabilir.Artan UV-B maruziyeti, insanların bağışıklık sistemini zayıflatarak vücutlarını enfeksiyon hastalıklarına karşı daha duyarlı hale getirebilir. Bu, UV-B'ye maruz kalan bireylerin sağlıklarını olumsuz yönde etkileyebilecek bir diğer faktördür.Bitkiler Üzerindeki EtkileriAşırı UV-B radyasyonu, hemen hemen tüm yeşil bitkilerin büyüme süreçlerini olumsuz etkileyebilir. Küresel ozon kayıplarının bitki türlerinde zayiatlara yol açabileceği endişesi vardır ve bu durumun sonucunda küresel yiyecek stoklarının azalması beklenmektedir.Dünya genelindeki temel gıda ürünleri arasında buğday, pirinç, mısır ve soya fasulyesi gibi pek çok tarımsal ürün, güneşin zararlı ışınlarına karşı duyarlıdır. Yapılan deneyler, dünya genelindeki UV-B radyasyonundaki her %1'lik artışın, yiyecek üretiminin %1 oranında azalmasına neden olabileceğini göstermektedir. Ayrıca, nitrojen kullanan bitkilerin gelişimi, artan UV-B radyasyonu tarafından bozulabilir. Bu kayıpları telafi etmek için kullanılan pahalı gübreleme yöntemleri, toprağın verimliliğini ciddi şekilde azaltabilir. Bitki türlerindeki herhangi bir önemli kayıp, diğer türler ve ekosistemler üzerinde geniş kapsamlı etkilere neden olabilir. Bitkiler, başlıca oksijen üreticisi olarak önemlidir ve aynı zamanda karbon depolama konusunda kilit bir rol oynarlar. Ayrıca, toprak erozyonunu önler ve su kaybını engellerler. Ormancılık alanında yapılan araştırmalar, artan UV-B radyasyonunun özellikle fidelerden yetişkin bitkilere geçişi olumsuz etkilediğini göstermiştir.Hayvanlar Üzerindeki EtkileriÇoğu hayvan türü, kalın deri yapıları ve deri pigmentasyonu sayesinde insanlara kıyasla UV-B radyasyonuna karşı daha etkili bir korumaya sahiptir. Ancak, bazı hayvan türleri artan UV-B radyasyonundan etkilenebilir. UV-B, evcil hayvanlarda insanlarda görülen kanserlere benzer etkilere neden olabilir. Gözler ve vücudun UV'ye maruz kalan pigmentsiz bölgeleri, özellikle büyük risk altındadır.Bu durum, cilt tümörlerine örnek olarak inekler, keçiler, koyunlar, kediler ve köpeklerde görülebilir. Ayrıca, göz tümörleri, atlar, koyunlar, domuzlar ve sığırlar gibi hayvanlarda gözlemlenebilir. Bu hayvanlarda UV-B'nin neden olduğu zararlar, genellikle cilt ve göz bölgelerinde tümörlerin gelişmesine yol açar.Endüstriyel Materyaller Üzerindeki EtkileriUV ışınları, özellikle plastik ve diğer endüstriyel materyallere zarar verebilir. UV radyasyonundaki en ufak bir artış, bu materyallerin dayanıklılığını azaltabilir ve kullanım ömürlerini kısaltabilir. Plastik, stadyum koltukları, halatlar, ev cepheleri ve seraların şeffaf örtüleri de dahil olmak üzere birçok farklı amaç için dış mekanda yaygın olarak kullanılmaktadır.Bu materyaller üzerindeki UV zararları, genellikle kolayca fark edilebilir. Örneğin, dış yüzeylerdeki plastik malzemeler zamanla sararabilir, kırılabilir ve çatlaklar oluşabilir. Bu durum, malzemelerin dayanıklılığını ve estetik görünümünü olumsuz yönde etkileyebilir. UV maruziyeti aynı zamanda malzemelerin fiziksel özelliklerinde bozulmalara neden olabilir ve uzun vadeli performanslarını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, açık hava kullanımına yönelik malzemelerin UV dayanıklılığı önemli bir tasarım faktörüdür.