Kıtaların isimleri nereden geliyor?

Diğer lisanlarda da benzer şekilde kullanılan “kıta” anlamındaki İngilizce “continent” kelimesi Latince’deki “süre giden kara parçası” anlamına gelen “terra continens” kelimesinden türemiştir. “Süre giden”, “devamlı” veya “tek parça” kara parçası niteliğinde Dünya’da kaç kıta var acaba? Beş mi, altı mı, yedi mi?Okullarda genellikle beş kıta (Afrika, Amerika, Asya, Avustralya, Avrupa) olduğu öğretilir. Olimpiyat sembolündeki, iç içe geçmiş beş halka da bu beş kıtayı temsil eder. Avrupa okullarının * çoğunda Avustralya ve Okyanusya bir kıta olarak gösterilirken, altıncı kıta olarak Antarktika kabul edilir. Bazıları tek bir kara parçası olması nedeniyle Avrupa ve Asya’nın “Avrasya” adıyla bir kıta olması gerektiğini ileri sürerken bazıları da Amerika’yı güney ve kuzey olarak iki kıta kabul edip, kıta sayısını yediye çıkartır. Gelelim kıtaların isimlerinin nereden geldiğine...AFRİKA: Antik Roma’da kullanılan “Africa Terra” ismi “Aferlerin ülkesi” (Afri, Afer’in çoğulu) anlamında, kıtanın başkenti Kartaca olan kuzey kısmı (günümüzdeki Tunus) için kullanılıyordu. “Afer” kelimesinin kökeni ile ilgili olarak farklı görüşler var. Kelimenin çıkış noktası, Kuzey Afrika’da yaşayan “Afridi” kabilesinin ismi, Fenike dilinde toz anlamına gelen “afar” ya da koloni anlamına gelen “afrygah” veya Yunanca soğuk olmayan anlamındaki “aphrike” olabileceği gibi Latince güneşli anlamındaki “aprika” da olabilir. AVUSTRALYA: Avustralya ismi, Latince “güney tarafta olan” anlamındaki “australis” kelimesinden türemiştir. Romalılar zamanından başlayarak devamlı olarak Hint Okyanusu’nun güneyinde, kuzey yarım kürenin karşıtı bir kara parçası olması gerektiği kabul edilmiş, burası ve sonradan güneyde keşfedilen her yeni toprak için Latince “bilinmeyen güney ülkesi” anlamında “Terra Australia İn-cognita” ifadesi kullanılmıştır. Çoğu zaman birbirine benzeyen Avustralya (Australia) ve Avusturya (Austria) isimleri karıştırılır ve ortak bir kökten geldiği sanılır. Avustralya ismi Latince’den yukarıda bahsedildiği şekilde gelmiş iken Avusturya ismi Almanca-da “doğudaki imparatorluk” anlamındaki “österreich” kelimesinden türemiş olup birbirleriyle alakalan yoktur.ANTARKTİKA: Antarktika kelimesinin orijinali Yunanca “Arktik’in karşıtı” anlamındaki “Antarktikos” (anti + arktikos) kelimesidir. Kuzey Kutbu için kullanılan “Arktik” (arktikos) ismi de sadece kuzey yarım kürede izlenebilen “Büyük Ayı” yıldız grubunun adı olan “Arktos”tan gelir. Güney Kutbu kıta olarak kabul edilirken Kuzey Kutbu’nun kabul edilmemesinin sebebi ise altında hiç bir kara parçası olmaksızın denizin üstünde yüzen bir buz parçası olmasıdır.AVRUPA: Yunan mitolojisine göre Fenike Kralı Agenor’un güzel kızı Avrupa’yı (Europa) gören Zeus hemen beyaz bir boğa şekline bürünür ve kıza arkadaşça yaklaşıp oynamaya başlar. Kız onun sırtına bindiği anda Girit’e doğru yüzerek oradan uzaklaşır. Girit’te tekrar kendi şekline dönen Zeus’a Avrupa aşık olur ve üç erkek çocuk doğurur. Başlangıçta bugün Türkiye sınırları içinde olan Trakya (Thrace) için kullanılan isim sonra Yunanistan, milattan önce 500 yıllarından sonra daha kuzey kısımlar, sonunda da tüm Avrupa için kullanılır olmuş. Avrupa, kelime anlamı olarak Latince’deki “eurus” (geniş) ve “ops” (yüz) kelimelerinin birleşmesinden oluşmuş olabilir. Bir başka teoriye göre ise “Europa” Sümerler zamanında Sami dilindeki “karanlık” veya “inmek” anlamındaki “ereb” kelimesinden türemiştir. Mezopotamya’da yaşayan insanlar oralara göre daha batıda kalan Avrupa topraklarına “karanlığın indiği” ya da “güneşin battığı topraklar” diyordu.ASYA: Avrupa isminin kökeninin Sami dili olduğunu ileri sürenler Asya isminin de aynı dilde “yükselme” veya “ışık” anlamında “asu” kelimesinden türemiş olabileceğini ileri sürüyor. Buna göre, Asya, Mezopotamya’nın doğusunda kaldığı için insanlar bu topraklara “yükselen ışık” veya “güneşin doğduğu topraklar” diyordu. Aslında ilk zamanlarda Asya ismi bugün Türkiye’de Anadolu diye bilinen yer için kullanılıyordu. İlk olarak Herodot, Pers İmparatorluğu ile yapılan savaşlarda burası için “Küçük Asya” ismini kullanmıştır. Asya kelimesinin milattan yüzyıllarca önce Anadolu’da hüküm sürmüş Hititlerin lisanında “iyi” anlamına gelen “arsu” kelimesinden de gelmiş olabileceği ileri sürülüyor.AMERİKA: Bilinen hikâyeye göre Amerika kıtasını Chris-topher Columbus (Kristof Kolomb) keşfetmiştir ama onun yeni bir kıta olduğunun farkına varamamıştır. Daha sonraki seferlere haritacı olarak katılan America Vespuci’nin yeni kıta hakkındaki izlenimlerini okuyan Alman harita profesörü Martin Waldseemüller yayınladığı dünya haritasında yeni kıtanın (Güney Amerika) üzerine “America” yazdığı için kıtanın ismi bu şekilde anılmaya başlanmıştır. Kıtanın isminin Maya dilinde “rüzgâr ülkesi” anlamına gelen “Amerrique”den, ya da Kuzey Amerika kıyılarını keşfeden John Cabot’un tüm seyir masraflarını karşılayan Richard Ameryk’den geldiği şeklinde veya benzeri daha bir çok teori var ama hiçbiri Vespuci’nin ön ismi kadar geniş kabul görmüş değil.