Marie Curie kimdir?

Marie Curie, dillere destan bir bilim insanıdır; birçok gencin ve bilim insanının idolüdür. Peki 7 Kasım 1867 yılında şimdiki Polonya'nın (eskiden Rusya İmparatorluğu'nun) Varşova kentinde doğup, 4 Temmuz 1934'te Sallanches, Fransa'da hayata gözlerini yummuş olan bu harika insan tam olarak ne yaptı, kimdi, neden bu kadar büyük öneme sahip, biliyor musunuz? Örneğin tüm Avrupa'da, fizik dalında doktora alabilmiş ilk kadın olduğunu duymuş muydunuz? Ya da Nobel Ödülü alan ilk kadın olduğunu? İki dalda birden Nobel Ödülü (hem kimya, hem fizik) almış tek kadın olduğunu? Sırf kadın olduğu için üniversiteye kabul edilmediğini? Daha sonradan Avrupa'nın en üst düzey üniversiteleri arasında görülen Paris Üniversitesi'nde ders veren ilk kadın olduğunu? Aynı üniversitede profesör unvanına layık görülen ilk kadın olduğunu? Marie Curie, bilimsel camiada olduğu gibi popüler kültürde de bir ikon olarak kabul edilir. Örneğin, 2009 yılında New Scientist dergisinin gerçekleştirdiği bir ankete göre, Marie Curie tüm zamanların en etkileyici kadın bilim insanı olarak seçilmiştir. DNA'nın kaşifi Rosalind Franklin'in takipçisi olan Curie, Franklin'den tam iki kat daha fazla oy almıştır. Bu durumun bir nedeni muhtemelen insanların Franklin'i tanımıyor olmasıdır.Marie Curie, bu unvanları sonuna kadar hak etmiştir. 1903 yılında Fizik dalında ilk Nobel Ödülü'nü almıştır. Aynı yıl eşiyle birlikte Davy Madalyası'nı, 1904'te Matteucci Madalyası'nı, 1909'da Elliot Cresson Madalyası'nı kazanmıştır. 1911 yılında Kimya alanında ikinci Nobel Ödülü'nü almıştır. 1921'de Franklin Madalyası'nı kazanmıştır.Marie Curie'nin eşsiz dehasının ve başarılarının saymakla bitmeyecek bir listesi vardır.Marie Curie'ye Ait İlk Ses Kaydı!Aşağıdaki video, bilimin Marie Curie'ye ait bugüne kadar tespit edilebilen tek ses kaydıdır. Kayıt, 1931 senesine ait ve ABD'de çekilmiş bir haber/aktüalite kaydından elde edildi. Marie Curie'nin konuşmasının sadece 15 saniyesi bulunan bu kayıtta, programı yapan 2 Amerikan bilim cemiyetinin takdim ettiği ödüller için onlara teşekkür ediyor. Kaydın uzun versiyonu henüz yayınlanmadı (ve bulunup bulunmadığından da emin değiliz); ancak Smithsonian Enstitüsü Arşivleri tarafından korunan kaydın devamı da gelecekte yayınlanabilir.Marie Curie Hakkında Bazı GerçeklerElbette, bu büyük kadının hayatına daha yakından bakalım. Ne yaptığı, nasıl bir insan olduğu ve nasıl tanındığı konusunda daha fazla bilgi edinelim. Birçok televizyon ünlüsünün hayatını detaylı bir şekilde bilmemize rağmen, gerçekten etki bırakmış kişileri ne kadar tanıdığımız önemli. Marie Curie'nin hayatına dair biraz daha detaylı bir göz atalım.Gerçek 1: Marie Curie çocukken de bir dahi idi.Maria "Manya" Salomea Sklodowska olarak doğan ve evlendikten sonra Marie adını ve Curie soyadını alan Marie Curie, 15 yaşında liseden mezun oldu ve tahmin edebileceğiniz gibi, aynı zamanda sınıfının birincisiydi."Ben, bilimin muazzam güzellikte olduğunu düşünenler arasındayım. Laboratuvarındaki bir bilim insanı sadece bir teknisyen değildir, aynı zamanda doğal olayların onu bir peri masalı gibi etkilediği bir çocuktur. Makinelerin sahip olduğu güzelliklere rağmen; tüm bilimsel ilerlemenin mekanizmalara, makinelere, teçhizata indirgenebileceğine inanılmasına izin vermemeliyiz. Maceracı ruhun dünyamızda yok olma riskini taşıdığına ben de inanmıyorum. Çevremde hayat dolu bir şey görsem, kesinlikle o maceracı ruhtur; yok edilemez gibi görünüyor ve merak gibi bir şey.Marie Curie (Eve Curie Labouisse’nin Madame Curie: A Biography (1937) eserinden alınmıştır.)"Gerçek 2: Marie Curie asiydi.Maria, eğitiminin önüne geçecek hiçbir engeli tanımadı. Lise eğitimini tamamladıktan sonra, 1880'lerde Varşova'da bulunan "Süzülen Üniversite" adlı yeraltı gece okuluna kaydoldu. Bu okul, sadece bir avuç Polonyalı tarafından yönetiliyordu ve Çar yönetiminden kaçınmak için üniversitenin sınıfları her seferinde farklı yerlerde toplanıyordu. Maria, yeterince para biriktirdiğinde Sorbonne'da eğitim almak üzere Fransa'ya gitmeye karar verdi, çünkü ne yazık ki Polonya'da kadınların eğitim alması yasaktı. İşte bu noktada adını Marie olarak değiştirdi.Bir süre kız kardeşi ve kız kardeşinin eşi olan Dr. Kazimierz Dluski ile birlikte yaşadı. Dluski, Marie'nin babasına şunları yazacaktı:"Bayan Marie çok gayretli bir şekilde çalışıyor. Neredeyse tüm gününü Sorbonne'da geçiriyor, onu sadece akşamları görebiliyoruz. Oldukça bağımsız bir insan, dolayısıyla beni onun vasisi olarak atamanıza rağmen, bana neredeyse hiç saygı göstermiyor ve aynı zamanda beni dinlemeyi de reddediyor. Benim otoriteme, sizin yırtık bir ayakkabıya vereceğiniz değer kadar değer veriyor."Gerçek 3: Bilim damarı aileden geliyordu ve adeta genetikti.Marie'nin büyükbabası bir fizik ve kimya öğretmeniydi ve babası da fizik ve matematik öğretiyordu. Marie'nin kızı olan Irene Joliot-Curie, annesinin izinden giderek kendi çalışmalarını sürdürdü ve eşi Frederick Joliot-Curie ile birlikte "yapay radyoaktivite"yi keşfederek Nobel Kimya Ödülü'nü kazandı. Günümüzde Irene'in çocukları da bilime ilgi duymuşlardır: Helene Langevin-Joliot bir çekirdek fizikçisidir ve Pierre Joliot-Curie bir biyologdur."Hayatta korkulacak hiçbir şey yoktur. Sadece anlaşılacak şeyler vardır. Şimdi, anlamak zamanıdır. Böylelikle daha az sayıda şeyden korkabiliriz." - Marie CurieGerçek 4: Laboratuvar arkadaşıyla evlendi.Marie, kendi araştırmaları için uygun bir yer ararken, 1894 yılında kimyager Pierre Curie ile tanıştı. O dönemde Paris Endüstriyel Fizik ve Kimya Devlet Okulu'nun laboratuvar yöneticisi olan Pierre, Marie için bir alan açtı. Kısa sürede birbirlerine yakınlaşan çiftin ilişkisini Marie'nin ağzından dinleyelim:"Çalışmalarımız bizi birbirimize yakınlaştırdı. Sonunda ikimiz de birbirimizden daha iyi bir hayat arkadaşı bulamayacağımıza ikna olmuştuk."Keşfedilen bir aşk mektubunda Pierre, Marie'ye şöyle diyordu:"Ne var ki, her ne kadar hayal etmeye bile cüret edemesem de, rüyalarımızın içerisinde hipnotize olmuş şekilde, birlikte bir hayat geçirmek çok güzel bir şey olurdu: senin ülken hakkındaki hayallerin, bizim insanlık için hayallerimiz, bizim bilim için hayallerimiz..."İkili 1895 yılında evlendi. Marie, düğünlerinde giydiği koyu mavi kıyafeti yıllarca laboratuvarda da giymeye devam etti.Gerçek 5: Birinci Dünya Savaşı'nda görev aldı.1914 yılında, "Petites Curies" olarak adlandırılan taşınabilir araçlar oluşturdular. Bu araçlara, yeni icatları olan X-ışını makinelerini yükleyerek bu cihazları cepheye gönderdiler. Bu sayede, cephe hastanelerinde çalışan doktorlar kırılmış kemiklerin, mermi ve şarapnel parçalarının yerlerini daha kolay tespit edebiliyorlardı."İnsanlık, çalışmalarından en iyi şekilde yararlanılan ve evrensel iyiliği unutmadan kendi çıkarlarını koruyan pratik insanlara ihtiyaç duyar. Ancak insanlığın hayalperestlere de ihtiyacı vardır; bu insanlar için girişimlerinin gelişimi o kadar büyüleyicidir ki; hayallerini maddi kazançlarına adamaları imkansız hale gelir. Kuşkusuz, bu hayalperestler serveti hak etmiyor, çünkü bunu arzu etmiyorlar. Buna rağmen iyi örgütlenmiş bir toplum, bu çalışanlara görevlerini yerine getirmenin etkin yollarını sağlamalıdır; maddi kaygılardan kurtulmuş ve özgürce araştırmalara adanmış bir yaşam." - Marie Curie (Michael A. Dopita ve Ralph S. Sutherland’in Astrophysics of the Diffuse Universe (2003) eserinden alıntı)Gerçek 6: Einstein ile seyahat etti.1950 yılında Einstein'a "en çok takdir ettiği fizikçiler" sorulduğunda, Einstein'ın cevabı "Hendrik Lorentz ve Marie Curie" oldu. Marie ve Einstein, ilk kez 1909'da tanıştılar ve yaklaşık 25 yıl süren bir iş ortaklığına sahiptiler. Birçok bilim konferansına birlikte katıldılar ve hatta birkaç kez aileleriyle birlikte İsviçre Alpleri'nde tatil yapma fırsatı buldular.Gerçek 7: Dul kaldı ama pes etmedi.1906 yılında Pierre Curie'nin trajik bir sokak kazasında hayatını kaybetmesi Marie Curie'yi derin bir üzüntüye boğdu. Ancak, eşinin ölümüne rağmen Marie, yaşamına devam etme kararı aldı. Pierre'in Sorbonne Üniversitesi'ndeki fizik laboratuvarını ve unvanını devralarak, Sorbonne Üniversitesi'nde tarihe geçen ilk kadın profesör oldu. 1911 yılında ise Dünya'nın en saygın fizikçi ve kimyacılarının bir araya geldiği Solvay Konferansı'nda yer alarak bir kez daha önemli bir başarı elde etti.Gerçek 8: Marie "yuva yıkıcı" olarak anıldı.1910 yılında, eşi Pierre Curie'nin ölümünden dört yıl sonra, Pierre'in eski öğrencilerinden Paul Langevin ile romantik bir ilişki yaşamaya başladı. Ancak, Langevin o dönemde evli ve dört çocuk babasıydı. Bu nedenle, ilişkilerini sürdürebilmek için Paris'te özel bir daire kiralamak zorunda kaldılar. Ancak, Paul'un eşi, ikilinin birlikteliğini basına ifşa edince bu gizli ilişki sona erdi. Eşi, Marie ve Paul'un aşklarını ortaya çıkarmak için ikilinin gizli aşk mektuplarını ele geçirmişti. Bu olaylar, Marie'nin ikinci Nobel Ödülü'nü almasından sadece birkaç gün önce yaşandı.Bu sansasyonel durum nedeniyle Nobel Ödül Komitesi, Marie'nin ödülü bizzat almak üzere Stockholm'e gelmemesini istedi. Marie, asi bir kişilik olarak bu uyarıyı görmezden gelerek şunları söyledi:"Bu ödül radyum ve polonyumun keşfine verildi. Bilimsel yaşantım ile özel yaşantım arasında herhangi bir bağlantı olduğuna inanmıyorum. Bilimsel bir çalışmanın takdir edilmesi gerektiği gerçeğini, özel yaşantıyla ilgili bir söylenti ve iddia yüzünden reddedilmesini kabul edemem."Marie ile Paul'un ilişkisi sona erdi, ancak ilginç bir şekilde, iki nesil sonra, Langevin'in torunu ile Curie'nin torunu birbirleriyle evlendiler."İnsanlar konusunda daha az, fikirler konusunda daha çok meraklı olun." - Marie CurieGerçek 9: Amerikan Başkanı'ndan "zarif" bir ödül aldı.1921 yılında ABD'ye yaptığı ilk gezide, New York Şehri'nden Chicago'ya ve Washington, D.C.'ye kadar birçok yeri ziyaret etti. Bilime yaptığı katkılardan dolayı, milyonlarca Amerikalının adına Başkan Harding tarafından Marie Curie'ye 1 gram radyum hediye edildi. 1 gram radyumun değeri, günümüz parasıyla yaklaşık 100.000 dolar civarındaydı. Harding, Curie için şunları söyledi:"Bilim çağının en önde gelen bilim insanlarından biri olarak sizi selamlıyoruz. Kadınların yavaş yavaş ön plana çıkmaya başladığı bu dönemde, siz kadınların liderisiniz."Gerçek 10: Bir bilim fedaisiydi - ancak umduğunuz şekilde olmayabilir.Marie Curie, 4 Temmuz 1934 tarihinde aplastik anemi nedeniyle yaşamını yitirdi. Bu, nadir görülen bir kan hastalığıdır. Yıllar boyunca, ölüm nedeninin aşırı radyasyona maruz kalmak olduğu iddia edildi.Ancak, 1995 yılında Curie'nin vücudundan alınan örnekleri inceleyen bir radyoloji uzmanı, ölüme neden olmayacak düzeyde radyasyona maruz kaldığını iddia etti. Bu konu günümüzde hala tartışma konusu olup, kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Marie Curie'nin ölümüne dair açıklığa kavuşmamış sorular ve çeşitli teoriler hala devam etmektedir.