Favorilere Ekle
Apoptosis (Apoptoz) nedir?
SDAI tarafından 9 ay önce oluşturuldu - 3 Mayıs 2024 Cuma 11:05
İlginizi çekebilecek diğer içerikler
Benzer İçerikler
Bugün En Çok Okunanlar
Cevaplar
Görsel Yükleniyor...
- Organizmada, apoptosisi hem uyararak hem de engelleyerek etkileyen birçok gen bulunmaktadır.
- Embriyonal gelişim sürecinde, örneğin insanlarda parmak aralarının veya göz kapakları arasındaki boşluğun şekillenmesinde apoptosis rol oynar.
- Sürekli çoğalan hücre gruplarının azaltılması, örneğin gastrointestinal sistem hücreleri veya deri hücreleri gibi, apoptoz aracılığıyla gerçekleşir.
- Metamorfoza uğramış veya yaşlanmış ve fonksiyonunu kaybetmiş hücrelerin ortadan kaldırılması da apoptosis yoluyla gerçekleşir.
- Enfekte olmuş hücrelerin yok edilmesi, immün hücrelerin seçimi ve kadınlarda menstruel dönemde endometrial hücrelerin yıkımı gibi durumlarda da apoptosis önemli bir rol oynar.
- Hormona bağımlı veya doğum sonrası involüsyon gibi durumlarda, doku ve organların küçülerek eski haline dönmesi de apoptosis yoluyla gerçekleşir.
- Radyasyona maruz kalmış hücrelerin veya DNA hasarı oluşmuş hücrelerin yok edilmesi de apoptosis ile gerçekleşir.
- Ayrıca, tümöral veya kansere yol açabilecek hücrelerin ortadan kaldırılmasında da apoptosis önemli bir rol oynar.
Apoptosisin Gerçekleşme SüreciProgramlı hücre ölümünde, birbirini izleyen basamakların tam olarak neler olduğu henüz net değildir. Apoptosis, hücrenin kendi otomatik saatine sahip genlerin aktivasyonu veya çevreden gelen sinyallerle başlar.Hücre dışı uyaranlar arasında tümör nekroz faktörü (TNF), koloni uyarıcı faktörler (CSF), nöron büyüme faktörü (NGF), insülin benzeri büyüme faktörü (IGF), IL-2 gibi maddelerin azalması, bazı proteinler, virüsler, glukokortikoidler, radyasyon, ilaçlar, çeşitli antijenler gibi pozitif uyaranlar yer alabilir.Nekrozdan farklı olarak, apoptosise uğrayan bir hücre küçülerek ölür. Apoptosis sinyali alan bir hücrenin kromatini ve sitoplazması yoğunlaşır ve hücrenin boyutları küçülür.Görsel Yükleniyor...
Görsel Yükleniyor...
Görsel Yükleniyor...
Görsel Yükleniyor...
Görsel Yükleniyor...
Görsel Yükleniyor...
- Gen terapileri,
- İlaç tedavisi,
- İmmünoterapi
p53 Temelli Gen Terapileri1996'daki ilk p53 gen terapisi raporu, retroviral vektörler aracılığıyla yabanıl tip p53 geninin küçük hücreli olmayan akciğer kanseri tümör hücrelerine enjekte edilerek yapılan bir araştırmaydı ve p53 bazlı gen terapisinin potansiyelini gösterdi. Ancak, tek başına p53 geninin kullanılması tümör hücrelerinin tamamen ortadan kaldırılmasını sağlamada yeterli değildi. Bu nedenle, daha sonraki çalışmalar, p53 gen terapisinin diğer anti-kanser stratejileriyle birlikte kullanımını araştırdı. Örneğin, yabanıl tip p53 geninin tedaviye dahil edilmesinin baş ve boyun, kolorektal, prostat kanserleri ve gliom gibi tümör hücrelerini iyonlaştırıcı radyasyona duyarlı hale getirebileceği gösterildi.p53 Temelli İlaç TedavileriFarklı mekanizmalarla p53'ü hedeflemek için çeşitli ilaçlar araştırılmıştır. Örneğin, mutasyona uğramış p53'ü yabanıl tip işlevlerine geri döndürebilen küçük moleküllerin bir ilaç sınıfı mevcuttur. Phikan083 gibi küçük moleküller, mutasyona uğramış p53'e bağlanarak onu eski işlevselliğine geri döndürebilirler. Benzer şekilde, CP-31398 gibi diğer küçük moleküller, DNA ile ara kompleks oluşturarak DNA-p53 çekirdek domaini kompleksini değiştirir ve bu da kararsız p53 mutantlarının restorasyonuna yol açar.p53 Temelli İmmünoterapilerÇeşitli klinik deneylerde p53 aşılarının etkisi incelenmiştir. Örneğin, Kuball ve ekibinin yaptığı bir klinik denemede, ileri evre kanserli altı hastaya insan yabanıl tip p53 içeren rekombinant replikasyon kusurlu adenoviral vektörü içeren bir aşı verilmiştir. Aşılamanın ardından 3 ay boyunca yapılan takipte, altı hastanın dördünde stabil hastalık gözlemlenmiştir. Ancak, 7 ay sonra sadece bir hastada stabil hastalık devam etmiştir. Viral tabanlı aşılar dışında, dendritik hücre tabanlı aşılar da klinik deneylerde test edilmiştir. Svane ve meslektaşları, birinci faz klinik denemesinde p53 peptit ile doldurulmuş dendritik hücrelerin kullanımını incelemiştir. Altı hastadan ikisinde klinik yanıt gözlemlenmiş ve bu hastaların üçünde p53'e özgü T hücresi tepkileri rapor edilmiştir.Apoptoz Protein İnhibitörlerini (IAPs) HedeflemekXIAP'ı HedeflemekYeni kanser ilaçları geliştirilirken, IAP'ler (Apoptoz İnhibitör Proteinleri), cazip moleküler hedefler olarak kabul edilir. Şu ana kadar, XIAP'ın tüm IAP'ler arasında en güçlü apoptoz inhibitörü olduğu rapor edilmiştir. XIAP, apoptozun hem iç hem de dış yollarını etkili bir şekilde inhibe eder ve bunu, kaspaz-9 ve kaspaz-3 ile -7'yi bağlayarak gerçekleştirir. XIAP'yi hedefleyen yeni terapiler arasında, antisens stratejileri ve kısa müdahale eden RNA (siRNA) molekülleri bulunmaktadır. Antisens yaklaşımı kullanılarak, XIAP inhibisyonunun, radyoterapi ile gelişmiş bir in vivo tümör kontrolü ile sonuçlandığı bildirilmiştir. XIAP antisens oligonükleotidlerinin antikanser ilaçlarla birlikte kullanıldığında, akciğer kanseri hücrelerinde artmış kemoterapötik aktivite gösterdiği in vitro ve in vivo olarak gösterilmiştir.Survivin'i HedeflemekBirçok araştırma, kanser tedavisinde Survivin'i hedefleyen çeşitli yöntemleri incelemiştir. Grossman ve ekibinin çalışması, antisens oligonükleotidlerin kullanılmasını örnekler. İnsan melanom hücrelerinde yapılan bu çalışma, antisens yaklaşımının etkisini göstermiştir ve bu, YUSAC-2 ve LOX malign melanoma hücrelerinde spontan apoptoza yol açmıştır. Ayrıca, aynı yaklaşımın baş ve boyun skuamöz hücreli karsinomda da başarılı olduğu ve bu hücreleri kemoterapiye daha duyarlı hale getirdiği belirlenmiştir.Kaspazları HedeflemekKaspaz Temelli İlaç TerapileriKaspazları sentetik olarak aktive etmek için çeşitli ilaçlar tasarlanmıştır. Örneğin, Apoptin, ilk olarak tavuk anemi virüsünden türetilen ve normal hücrelerde değil, kötü huylu hücrelerde seçici olarak apoptozu indükleyen bir kaspaz indükleyici ajandır. Diğer bir ilaç sınıfı olan kaspaz aktivatörleri, küçük moleküllü kaspaz aktivatörleridir ve arginin-glisin-aspartat motifini içeren peptidlerdir. Bu ilaçlar proapoptotik özelliklere sahiptir ve pro-kaspaz 3'ün otomatik aktivasyonunu indükleyebilirler. Ayrıca, kaspazın aktivasyon eşiğini düşürdükleri ve kanser hücrelerinin ilaç duyarlılığında bir artışa katkıda bulundukları da gösterilmiştir.Kaspaz Temelli Gen TerapileriKaspaz temelli ilaç tedavisine ek olarak, kaspaz temelli gen terapisi birkaç çalışmada denenmiştir. Örneğin, AH130 karaciğer tümörü modelinde etoposid tedavisine ek olarak insan kaspaz-3 gen terapisi kullanıldı. Yapısal olarak aktif kaspaz-3'ün HuH7 insan hepatom hücrelerine gen transferi, seçici olarak apoptozu indüklerken aynı zamanda kötü huylu tümörlerin hacmini azalttığı bulundu.Bu içerik için bir tepkiniz var mı?