Zebraların vücutlarında niçin çizgiler vardır?

Üzerlerindeki siyah ve beyaz çizgileriyle meşhur zebralar, at ve eşeğin yakın akrabalarıdır. Bazı cinsleri daha çok eşeğe benzerken at gibi de kişnerler. Yalnız Afrika’da bulunurlar. Seyrek ağaçlı, otlarla kaplı açık alanlarda sürüler halinde yaşarlar. Çok nadir olarak tek başına görülebilir. En büyük düşmanları aslandır. Düşmandan kaçarken zigzaglar çizer, köşeye sıkıştırıldığında çifteler, ısırır. Görme yetenekleri iyidir, renkleri de görebildikleri sanılıyor. Gece görüşleri düşmanları kadar iyi olmasa da işitme duyguları bunu dengeler. Koku ve tat alma duyguları da çok gelişmiştir.Kulakları atlardan daha büyük ve yuvarlaktır, onlarınki gibi her yöne hareket edebilirler. Yürüyüşleri, tırıs ve dörtnala koşuşları atlarla aynıdır. Atlardan daha yavaş ama daha dayanıklıdırlar. Özellikle sıcak bölgelerde bu dayanıklılıklarından faydalanmak, at yerine zebra kullanmak için birçok deneme yapılmış ama zebrayı evcilleştirmede başarılı olunamamıştır.Zebraların çizgilerinin kamuflaj işlevi görerek zebrayı düşmanlarından gizlediğine dair genel bir görüş var. Bu görüşe göre, uzun otların ve sazlıkların dikey çizgi ve gölgelerine yerden yükselen sıcaklık dalgaları da eklenince aralarında dolaşan zebranın dış hat çizgileri onlara karışarak neredeyse görünmez hale geliyor. Düşmanları sadece düşey çizgilerden oluşmuş çalılıklar görürken zebra da etrafı rahatlıkla kolaçan edebiliyor. Zebranın çizgilerinin siyah ve beyaz, otların renklerinin ise yeşil, sarı ve kahverengi olması fark etmiyor çünkü kamuflajda çizgi, hat ve desenler, renklerden daha önemli, zaten baş düşman aslan da renk körüdür.Zebranın çizgilerinin gizlenmede asıl faydası sürü halinde gezerken ortaya çıkar. Zebralar büyük gruplar halinde ve birbirlerine çok yakın hareket ederler. Bu kalabalıkta bütün çizgiler birbirine karışır, dışarıdan bakınca sanki tek bir kütle hareket ediyormuş gibi görünür. Bu, tek bir ava gözünü dikmeye alışmış aslanın kafasını karıştırır. Hastalıklı, yavru veya sürüden geri kalmış zayıf bir zebrayı seçmesini ve bir saldırı planı yapmasını güçleştirir. Bu karambol içinde zebranın hangi yöne hareket ettiğini kestiremez, mesafe ayan yapamaz.Son zamanlarda zebraların çizgilerinin ne işe yaradığı konusunda farklı teoriler de geliştirildi. Bunlardan birinde çizgilerin düşmandan gizlenmekten ziyade zebraların sosyal yaşamlarında birbirlerini seçip tanımalarına yaradığı ileri sürülüyor. Teori sahipleri zebra çizgilerinin parmak izleri gibi her zebraya özel olduğundan hareketle, özellikle üreme mevsiminde birbirlerini ayırt etmelerine, eşler ve çocukların aile reisini sürü içinde takip edebilmelerine yaradığına inanıyorlar. Aslında çizgi farklan araştırmacıların da vahşi doğada zebra hayatını takip etmelerini kolaylaştırıyor.Deneyimlerle desteklenmiş bir başka teoriye göre de, zebranın siyah- beyaz desenleri “tsetse sineği” denilen, Afrika’da sığır ve atlara öldürücü hastalık mikrobu, insanlara da uyku hastalığı mikrobu aşılayan kan emici sineklerin görüş sistemlerini şaşırtarak, zebrayı bu sineğe karşı koruyor.Bir teoride de zebranın üstündeki çizgilerin derinin altındaki yağ tabakalarım takip ederek soğutma sistemi olarak çalıştığı öne sürülüyor. Zebra güneş altında durduğunda siyah çizgiler beyazlara göre yaklaşık 10 derece daha fazla ısı çekiyor. Siyah çizgilerin altında bulunan yağ tabakaları izolasyon görevi yaptığından ısıyı tekrar dışarı veriyor ve daha serin hava, orada ısınıp ayrılan havanın yerini alıyor, bu da zebranın yaşadığı ortamın sıcaklığından rahatsız olmamasını sağlıyor.Aslında daha fazla merak edilen zebranın çizgisinin ne işe yaradığından ziyade zebranın asıl rengidir. Zebranın asıl rengi siyah ve üzerinde beyaz çizgiler mi var yoksa beyaz da üzerindeki çizgiler siyah mı? Zoologlar emin. Onlara göre, zebra siyah renkli bir yaratık ve üzerindeki çizgiler beyaz. Bunun üç tane de geçerli kanıtı var:(1) Afrika’nın düzlük ve ormanlarında beyaz canlı yaşamaz.(2) Zebranın atası kabul edilen, Güney Afrika’da yaşamış ancak günümüzde nesli kalmamış “guagga” isimli yaban eşeğinin ön tarafının siyah-beyaz çizgili fakat vücudunun geri kalanının tamamen siyah olması.(3) Bir zebrada çizgiler arasındaki genişlik çok olursa boya pigmentlerinin faaliyete geçerek yeni, beyaz çizgiler oluşturması.Bazı zebraların karın bölgelerinin ve bacaklarının beyaz olması vücutlarının esas renginin de beyaz olduğu anlamına gelmez, çünkü farklı renklerdeki birçok hayvanın da karnı ve bacakları beyaz veya açık renktedir.