Bazı hayvanlar niçin geviş getirir?

Geviş getirmek, besinleri bir kez yuttuktan sonra ağza geri getirerek ikinci kez çiğnemek demektir. Bazı hayvanların bunu becermeleri midelerinin işkembe, börkenek, kırkbayır ve şirden adı verilen dört farklı bölümden oluşmasından kaynaklanır.Deve, geyik, ceylan, karaca, zürafa, sığır, manda, koyun ve keçi türü hayvanlar geviş getirenler sınıfına girer. Geviş getirenlerin, devegiller hariç, çoğunun boynuzu vardır. Toynaklı ve çift tırnaklıdır. At, eşek gibi geviş getirmeyenlerde de toynak vardır ama tek tırnaklıdırlar. Bu ayak yapısının ve geviş getirmenin dini açıdan bir başka önemi daha vardır.Musevilik ve Müslümanlıkta bir hayvanın etinin yenilebilmesi için çift tırnaklı olması ve geviş getirmesi şarttır. Buna göre geviş getirmesine rağmen tek tırnaklı olduğundan deve eti (Musevilikte) veya çift tırnaklı olmasına rağmen geviş getirmediğinden domuz eti (her ikisinde de) yenilmez. Geviş getiren hayvanların çeneleri uzun ve azı dişleri gelişmiştir. Üst çenelerinde kesici dişler olmadığından çok hareketli olan üst dudakları ve ön dişleriyle otları kolayca koparırlar.Geviş getiren bir hayvan otlakta elinden geldiğince çok miktarda otu iyice çiğnemeden ve çok çabuk yutar. Yuttukları önce midenin dört bölümünden biri olan ve içinde bakteriler bulunan işkembeye gider. Hayvanın tüm sol böğrünü dolduran, 200 litrelik bir depo görevi yapan bu bölümde bir kaç saat kalıp, bakteriler ve salgıların yardımıyla parçalanan besinler çalkalanarak lapa haline getirilir. Sonra hayvan bir kenara çekilir, bu lapayı tekrar ağzına getirir, arka dişleriyle ve çenenin yatay hareketleriyle iyice ezerek ikinci kez çiğner.Ağızda bir daha çiğnenenler ikinci bölüm olan börkeneğe geçer ve biraz daha parçalandıktan sonra tekrar ağza geri döner. İşkembe ve börkenek ayrı isimlerle anılsalar da beraber çalışırlar. Bu şekilde bir çeşit bitki özüne dönüştürülmüş otlar üçüncü bölüm olan kırkbayıra geçer. Burada içlerindeki suyun büyük bir bölümü dokularca emilen besinlerden dördüncü bölüm olan ve asıl mide işlevini gören şirdene gelenler, bağırsağa geçmeden önce mide özsuyunun etkisinde bırakılır.Geviş getiren hayvanların yayıldıkları otlaklardaki otları doğru dürüst çiğnemeden, aceleyle işkembelerine indirmelerindeki amaç, vahşi hayvanlardan kaçınmak, hayati tehlike bulanan yeri bir an önce terk etmektir. Hayvan tehlike bulunmayan bir yere geldiğine inandığında yere yayılıp, etrafı seyrederek yediklerini yeni baştan çiğneyip keyifle sindirmeye başlar.Yediklerini ağzında tam öğütmeden aceleyle yutup sonradan güvenli bir yere geldiğinde tekrar ağzına alıp öğütebilme imkânı veren geviş getirme işlevi bir bakıma hayatlarının güvencesi olarak görülebilir. Böylece her an yırtıcı, et yiyen hayvanların saldırısına uğrayabilecekleri açık alanlarda otlarken hızla midelerini doldurup orayı terk edebilirler. İnsanlar da geviş getirme özelliğine sahip olabilselerdi, sofraya hiç oturmadan mutfaktaki tencerelerden yiyecekleri midelerine atar, sonra televizyonun karşısına geçip bir taraftan seyrederken diğer taraftan keyifle geviş getirebilirlerdi.