Farelerin yaşamını uzatan ilaç, insanlarında yaşamını uzatabilir mi?

Bilim insanları, laboratuvar hayvanlarının yaşam sürelerini yaklaşık yüzde 25 oranında artırabilen yeni bir ilaç keşfettiler. Bu gelişme, yaşlanmayı yavaşlatma potansiyeli nedeniyle insanların yaşlanma sürecini de etkileyebilir.Yeni ilaçla tedavi edilen laboratuvar fareleri, "süper model büyükanneler" olarak adlandırılıyor çünkü genç görünümleriyle dikkat çekiyorlar. Bu farelerin, diğerlerine kıyasla daha sağlıklı, daha güçlü olduğu ve kanser vakalarının daha az görüldüğü tespit edildi.İlaç, şu anda insanlar üzerinde test ediliyor, ancak yaşlanma karşıtı etkilerinin ne derece etkili olduğu henüz netlik kazanmış değil.Tarih boyunca insanlar, daha uzun bir yaşam arayışı içinde olmuştur.Bilim insanları, yaşlanma sürecinin şekillendirilebileceğini uzun zamandır biliyorlar. Örneğin, laboratuvar hayvanlarının yedikleri yiyecek miktarını önemli ölçüde azalttığında, bu hayvanların daha uzun yaşadığı gözlemlenmiştir.Yaşlanmanın moleküler süreçlerini araştırma ve bu süreçleri manipüle etme çabaları, yaşlanma konusundaki araştırmaları önemli ölçüde artırmıştır. MRC Tıp Bilimleri Laboratuvarı, Imperial College London ve Singapur’daki Duke-NUS Tıp Fakültesi’nden oluşan ekipler, interlökin-11 adı verilen bir proteini incelemektedir.Yaşlandıkça, insan vücudundaki interlökin-11 seviyeleri artar. Bu artış, hem inflamasyonun artmasına neden olur hem de yaşlanmanın hızını kontrol eden çeşitli biyolojik mekanizmaları etkiler. Daha uzun ve daha sağlıklı yaşamAraştırmacılar iki farklı deney gerçekleştirdiler.İlk deneyde, farelerin genetiği değiştirildi ve böylece interlökin-11 üretmemeleri sağlandı. İkinci deneyde ise, farelerin 75 hafta boyunca (yaklaşık 55 yaşındaki bir insana denk) yaşlanmaları beklendi ve ardından düzenli olarak vücutlarını interlökin-11'den arındırmak amacıyla bir ilaç uygulandı.Nature dergisinde yayımlanan sonuçlar, deney ve farelerin cinsiyetine bağlı olarak yaşam sürelerinin %20-25 oranında arttığını gösterdi.Yaşlı laboratuvar fareleri genellikle kanser nedeniyle hayatını kaybederken, interlökin-11'den yoksun farelerde hastalık seviyelerinin belirgin şekilde daha düşük olduğu gözlemlendi. Ayrıca, kas fonksiyonlarında iyileşme sağlandığı, farelerin daha az zayıf olduğu, daha sağlıklı tüyleri olduğu ve kırılganlık testlerinde daha iyi sonuçlar aldığı belirtildi.Araştırmacılardan Prof. Stuart Cook’a, elde edilen verilerin gerçekten bu kadar umut verici olup olmadığı soruldu.Prof. Cook, "Çok heyecanlanmamaya çalışıyorum. Etrafta birçok yanıltıcı bilgi var, bu yüzden verilere sadık kalmaya çalışıyorum ve bunlar en güçlü veriler" şeklinde yanıt verdi.İlacın insanlarda "kesinlikle" denenmeye değer olduğunu belirten Cook, etkisinin "dönüştürücü olacağını" ve kendisinin de ilacı almaya hazır olduğunu ifade etti.İnsanlara uygulanabilir mi?İlacın etkileriyle ilgili cevaplanması gereken bazı önemli sorular bulunmaktadır. Bunlar arasında ilacın insanlarda aynı etkinin sağlanıp sağlanamayacağı ve olası yan etkiler yer alıyor.İnterlökin-11, insan vücudunun erken dönem gelişiminde rol oynar. Bunun eksikliğiyle doğan bireylerde, kafatasındaki kemiklerin kaynaşma şekli değişebilir, dişlerin çıkışı ve eklemler etkilenebilir. Ayrıca yara izlerinin oluşumunda da rolü vardır ve eklemlerin düzeltilmesi için ameliyat gerekebilir.Araştırmacılar, interlökin-11’in yaşlanmayı tetikleyici bir rol oynadığını düşünüyor. Bu ilaç, interlökin-11'e saldıran yapay bir antikor gibi davranıyor ve şu anda akciğer fibrozisi olan hastalarda test ediliyor. Bu hastalar, akciğerlerinin hasar görmesi nedeniyle nefes almakta zorluk çekiyorlar.Prof. Cook, denemelerin henüz tamamlanmadığını ancak verilere göre ilacın güvenli göründüğünü belirtti. İlacın yaşlanmayı "tedavi etme" girişimlerinin son aşamasının bir ürünü olduğunu söyledi.Ayrıca, organ naklinin reddedilmesini önlemek için kullanılan tip 2 diyabet ilacı metformin ve rapamisinin de yaşlanmayı engelleyici özellikleri araştırılmaktadır.Prof. Cook, yaşlanmayı durdurmak için ilaç kullanmanın insanların kalori alımını sınırlamasından daha kolay olduğunu düşünüyor: "Sonuçta beş yıl daha yaşamak için, 40 yaşından itibaren yarı aç, tamamen tatsız bir hayat yaşamak ister miydiniz? Ben istemezdim." Duke-NUS Tıp Fakültesi'nden Prof. Anissa Widjaja, "Çalışmamız fareler üzerinde yapılmış olsa da, insan hücreleri ve dokuları üzerinde yapılan araştırmalarda da benzer etkiler gözlemlediğimiz için, bu bulguların insanlar için de anlamlı olmasını umuyoruz" dedi. Widjaja, "Bu araştırma, yaşlanmanın daha iyi anlaşılmasına yönelik önemli bir adım ve sağlıklı yaşlanmayı potansiyel olarak uzatabilecek bir tedaviyi fareler üzerinde kanıtladık" şeklinde ekledi.Sheffield Üniversitesi'nden Prof. Ilaria Bellantuono ise, araştırmanın bulgularının güvenilir göründüğünü ancak tedavinin hastalarda işe yarayıp yaramadığına dair yeterli kanıt bulunmadığını belirtti. Ayrıca, bu tür ilaçların maliyeti gibi sorunların hala çözülmediğini vurgulayan Prof. Bellantuono, "50 yaşındaki herkese ömür boyu bu tedavinin uygulanabileceği düşünülmüyor" dedi.