Gıda katkı maddesi nedir?

Gıda katkı maddeleri genel olarak, tek başına tüketilmeyen ancak gıdaların üretim, işleme, depolama, ambalajlama gibi aşamalarında kullanılan veya gıdalara eklenen maddelerdir. Uluslararası Gıda Kodeks Komisyonu'na göre, gıda katkı maddesi şu şekilde tanımlanmaktadır: "Tek başına gıda olarak kullanılmayan ve gıdanın tipik bir bileşeni olmayan, besleyici değeri olsun veya olmasın, imalat, işleme, hazırlama, uygulama, paketleme, ambalajlama, taşıma, muhafaza ve depo aşamalarında gıdalara teknolojik (organoleptik dahil) amaçla katılan ya da bu gıdaların içinde veya yan ürünlerinde doğrudan ve dolaylı olarak bir bileşeni haline gelen veya bunların karakteristiklerini değiştiren maddeler."GIDA KATKI MADDELERİNİN KULLANIM AMAÇLARI1. Raf Ömrünün Uzatılması ve Kayıpların Azaltılması:  - Ekmek gibi ürünlerde küflenmeyi önlemek amacıyla kalsiyum propiyonat kullanımı.  - Kür edilmiş et ürünlerinde botulizmi engellemek için nitrat ve nitrit kullanımı.  - Yağların acılaşmasını önlemek için butillendirilmiş hidroksianisol (BHA) gibi maddelerin kullanımı.2. Duyusal Özelliklerin Düzeltilmesi ve Geliştirilmesi:  - Emülgatörler, renklendiriciler, lezzet vericiler, lezzet arttırıcılar, tatlandırıcılar, hacim arttırıcılar gibi maddelerin kullanımı.3. Gıda Kalite Karakteristiklerinin Muhafaza Edilmesi:  - Salata soslarında yağın ayrılmasını önlemek için kullanılan emülgatörler.  - Fırınlanmış ürünlerde kullanılan kabartma ajanlarının kullanımı.4. Gıda Hazırlamada Yardımcı Olarak:  - Hazır pudinglerin eldesinde fosfatlı katkı maddelerinden yararlanma.5. Besleyici Değerin Korunması:  - Gıdalarda bulunan kolay bozunabilen besleyici özellikteki maddeleri korumak için antioksidanların kullanımı (örneğin, C vitamini).Gıda sanayiinde yukarıda belirtilen amaçlar doğrultusunda kullanıldıklarında, katkı maddelerinin pek çok yararı bulunmaktadır.Gıda katkı maddelerinin;-Kötü kalitede veya bozulmuş gıdaların maskelenmesi veya hatalı ürün elde etme yöntemlerini gizleme, gıdaların hatalı işlenmesi, taklit gıda yapımı ve tüketicinin aldatılması,-Ürünün besleyici değerinin kasıtlı olarak azaltılması,-İstenilen etkiyi oluşturacak teknik miktardan fazla kullanılma amacıyla gıdaya katılmaları ve; katkıların yerini tutabilecek veya eşit derecede kabul edilebilir işleme ve ambalaj tekniklerinin varlığında kullanılmaları,yasal olmayan uygulama biçimlerini temsil eder.E KODU NEDİR ?Gıda katkı maddelerini tanımlamak ve karışıklık önlemek amacıyla kullanılan Avrupa Birliği'nin (EC) simgesi olarak E harfi ve üç veya dört rakamlı sayılardan oluşan kodlardır. Bu kodlar, her bir katkı maddesi için Avrupa Birliği tarafından belirlenir. Bu kodlama sistemi, doğal veya sentetik olmalarına bakılmaksızın gıda maddelerinde kullanılan ve katkı maddesi olarak tanımlanan tüm kimyasalları içerir.GIDA KATKI MADDELERİNİN FONKSİYONEL SINIFLARI, TANIMLARI VE ALT SINIFLARI

Antioksidanlar

	Fonksiyonel Sınıf	Tanım	Alt Sınıflar
Gıda da yağ acılaşması ve renk değişimleri gibi oksidasyon reaksiyonları sonucunda oluşan bozulmaları önleyerek, raf ömrünü uzatır.	Antioksidan, Antioksidan Sinerjisti, Şelat Ajanı.
Asitler	Gıdanın asitliğini arttırır veya gıdaya ekşi bir tat kazandırır.	Asitleştirici
Asitliği Düzenleyiciler	Gıdanın Asitliğini ve alkaliliğini değiştirir ve kontrol eder.	Asit, Alkali, Baz, Tamponlayıcı Madde, pH Ayarlayıcı Ajan.
Emülgatörler /	Gıdada yağ ve su gibi birbiri ile karışmayan iki veya daha fazlı fazın karışmasını sağlar.	Emülgatör, Plastikleştirici, Disperse Edici Ajan, Yüzey Aktif Ajan, Nemlendirme Ajanı.
Emülsifiye Edici
Emülsifiye Edici Tuz	İşlenmiş peynirlerin üretiminde peynir proteinlerini yeniden düzenleyerek yağ ayrışmasını önler.	Eritme Tuzu, Şelat Ajanı.
Hacim Arttırıcı	Su veya hava dışındaki bir madde olup, gıdanın enerji değerini belirgin bir şekilde arttırmadan hacmini arttırır.	Hacim verici Ajan, Dolgunlaştırıcı.
İtici Gaz	Gıdanın içinde bulunduğu kaptan dışarı fırlamasını sağlayan hava dışında bir gaz.	İtici Gaz
Jelleştirme Ajanı	Gıdaya jel oluşumu ile doku kazandırır.	Jelleştirme Ajanı
Kabartma Ajanı	Gaz açığa çıkararak hamurun hacmini arttırır.	Hamur Kabartma Ajanı, Kabartma Ajanı.
Kalınlaştırıcı	Gıdanın viskozitesini arttırır.	Kalınlaştırma Ajanı, Doku Verici, Yapıyı Düzeltici.
Koruyucu	Gıdada mikroorganizmalar nedeniyle oluşan bozulmaları önleyerek raf ömrünü arttırır.	Antimikrobiyal Koruyucu, , Kimyasal Sterilizatör / Şarap Olgunlaştırma Ajanı, Dezenfeksiyon Ajanı.
Köpürtme Ajanı	Sıvı veya katı bir gıda içerisinde gaz fazının oluşumunu veya tekdüze bir şekilde dağılımını sağlar.	Çırpma Ajanı, Havalandırma Ajanı.
Köpürmeyi Önleyici Ajan	Köpürmeyi önler veya azaltır.	Köpürmeyi Önleyici Ajan.
Lezzet Arttırıcı	Gıdadaki mevcut tat ve/veya kokuyu arttırır.	Lezzet Arttırıcı, Lezzet Kuvvetlendirici.
Nem Verici	Düşük nemlilik oranına sahip bir ıslatma ajanı işlevi görerek, gıdaların kurumasını önler.	Nem/Su Tutma Ajanı, Islatma Ajanı.
Parlatma Ajanı	Gıdanın dış yüzeyinde parlak bir görünüm veya koruyucu bir tabaka oluşturur.	Kaplama Maddesi, Yapıştırma Ajanı, Cila.
Renklendirici	Gıdaya renk kazandırır veya rengi onarır.	Renklendirici.
Renk Stabilizasyon Ajanı	Gıdanın rengini stabilize eder, kalıcılığını sağlar.	Renk Sabitleyici, Renk Stabilizörü.
Sıkılaştırıcı Ajan	Meyve ve sebzelerin dokularını sıkılaştırır veya jelleştirme ajanlarıyla etkileşerek jel oluşumunu veya jelin sağlamlaştırılmasını sağlar.	Sıkılaştırıcı Ajan.
Stabilizatör	Gıdada birbiri ile karışmayan iki veya daha fazla fazın tekdüze dağılımını sağlar.	Bağlayıcı, Sertleştirme Ajanı, Nem/Su Tutma Ajanı, Köpük Stabilizörü.
Tatlandırıcı	Şeker olmayan bir madde olup, gıdaya tatlı tat verir.	Tatlandırıcı, Yapay Tatlandırıcı, Besleyici Tatlandırıcı.
Topaklanmayı Önleyici	Gıdanın partiküllerinin birbirine yapışmasını önler.	Topaklanmayı Önleyici Ajan, Yapışmayı Önleyici Ajan, Kurutma Ajanı.
Un İşleme Ajanı	Unun pişme kalitesini veya rengini düzeltir.	Ağartma Ajanı, Hamur Düzeltici.